सोयाबीन हे शेतकऱ्यांसाठी एक महत्त्वाचं तेलबिय पीक आहे, पण अनेकदा झाडाची पाने अचानक पिवळी पडू लागतात. पिवळसर रंगामुळे केवळ झाड वाईट दिसत नाही, तर उत्पादनावरही परिणाम होतो. या पोस्ट मध्ये सोयाबिन पिवळी पडण्याची कारणे व उपाय कसा करायचा हे सविस्तर पाहणार आहोत.
पिवळी पाने म्हणजेच “फिकट पाने” हा संकेत आहे की झाडाला अन्नपदार्थ कमी मिळत आहेत. नायट्रोजन (N) हा घटक मुख्यअर्थाने हिरवट रंगासाठी आवश्यक असतो. जर नायट्रोजन कमी असेल, तर खालची पाने हिरवी टिकत नाहीत आणि लवकरच पिवळसर होतात. हे लक्षात येताच, तुम्ही जमिनीचे माती परीक्षण चाचणी करून योग्य नियोजन करू शकता.
सोयाबिन पिवळी पडण्याची कारणे व उपाय
पण फक्त नायट्रोजनच नाही, लोह (Fe), कॅल्शियम, पोटॅशियम (K), झिंक (Zn), मॅंगानेझ (Mn) अशा खनिजांचाही अभाव असू शकतो. हे घटक कमी झाल्यावर, फुलं, फळं आणि पीकावर थेट परिणाम होतो. त्यामुळे माती तपासून नंतर औषधे किंवा खते वापरावेत.
कधी कधी मातीचा pH देखील गोंधळ निर्माण करू शकतो. ती खूप आम्लीय किंवा क्षारीय असल्यास झाड पोषकतत्त्व शोषु शकत नाही. अशावेळी कॅल्शियम कार्बोनेट किंवा सॉइल लिटम्स पेपर वापरून pH बघितला पाहिजे.
CMEGP योजना महाराष्ट्र 2025: 10 लाखांचं कर्ज घ्या आणि फक्त 7 लाख रुपयेच भरा
पण पिवळसरपणा पोषणामुळे होतो असं नाही. पाणी साचणे आणि मातीचा ताण हे शेतातील वातावरण बदलू शकताते. जंगम मातीमध्ये जर पाणी साचत असेल, तर झाडाला ऑक्सिजन मिळत नाही. त्यामुळे पाने पिवळी पडतात. यासाठी जमिनीमध्ये नाल्या तयार करा आणि माती मोकळी असावी याची काळजी घ्या.
काही वेळा रोगजन्य ब्लास्ट, पानांवरील बेडूकाचे डोळे (फ्रूट आय), किंवा गंज प्रकारचे रोग पिवळसरपण उत्पन्न करतात. या वेळी ठराविक बुरशीरोधक औषधे उपयुक्त आहेत. यासाठी औषधांचे मिश्रण तयार करून स्प्रे करावा.
कीटकांचा प्रादुर्भाव सुद्धा एक कारण ठरू शकतो. मावा कीटक, थ्रिप्स, पांढरी माशी यांचा झाडावर होणारा परिणाम म्हणजे पाने पिवळी होऊन कालांतराने गळतात. कीटकनाशक फवारणी करून यावर नियंत्रण मिळवले जाऊ शकते.
कधी कधी पिक स्वत: वृद्धत्वानुसार पिवळी पडतात. पण जर पिवळी पाने सर्वांमध्ये वाढत असतील तर काळजी घेणं गरजेचं असतं.
सोयाबिन पिवळी पडण्याची कारणे व उपाय असा – प्रथम माती तपासणी करून योग्य बीज किंवा खत वापरा. पाणी व्यवस्थित द्या आणि जमिनीतून पाण्याचा निचरा होईल याची काळजी घ्या. रोगांची लक्षणं दिसल्यास त्वरित बुरशी रोकणारे औषध वापरा. आणि कीटक आढळल्यास योग्य कीटकनाशक फवारणी करा.
पीक फेरपालट हा एक उत्तम पर्याय आहे. एकाच शेतात सारखे तेच ते पीक घेणं मातीची ताकद कमी करते. जर हरभरा किंवा गहू घेऊन पीक फेरपालट केला, तर कीटक कमी होतील.
उपाय म्हणजे, पानांवर फॉलिअर फर्टिलायझर युरिया 0.5% आणि लोह-फॉस्फेट 0.3% यांचं मिश्रण तयार करून स्प्रे घ्या. यामुळे सोयाबीन पिकाला अन्नद्रव्यं जलद मिळते.
सोयाबीन रोग नियंत्रण PDF साठी इथे क्लिक करा
शेवटी, सोयाबीनच्या बियाण्यांच्या जातींमध्ये रोग प्रतिरोधक बियाण्यांचा चा वापर करा. सरकार किंवा कृषी विभागाने प्रमाणित केलेलं बीज वापरल्यास त्या बियाण्यांना रोग सोसण्याची ताकद मिळते.
या सर्व उपाययोजना करून तुम्ही सोयाबिन पिवळी होण्यापासून रोखू शकता. सोयाबीन पीक उत्पादन वाढवू शकता, आणि तुमच्या शेतीला निरोगी ठेवू शकता.